Hollivudun əzəmətli ulduzlarından fərqli olaraq bəstəboy, eynəkli, insanda heç bir simpatiya yaratmayan Vudi Allen özünün intellektual yumor hissi ilə Şimali Amerika kino elitasının məşhuruna, bəlkə də son onilliyin ən məhsuldar rejissoruna çevrilib. Vudi Allen kimi heç kəs nevrotik, qorxaq, özünə əmin olmayan və həyatından bezmiş adam obrazını yarada bilməyib.
O, özünü xarakterizə edərkən deyirdi: “Mən qalib olmaq üçün alçaqboy və kifayət qədər çirkinəm”.
1935-ci il dekabrın 1-də Allan Stüart Keniqsberq adı ilə dünyaya göz açmış Vudi Allen hələ uşaq ikən özündə gündəlik həyatdakı müşahidələrilə insanları güldürmək bacarığını kəşf etmişdi. Allahın ona bəxş etdiyi bu vergi sayəsində tələbə ikən Bob Hope üçün məzəli əhvalatlar yazmaqla özünə gün ağlayır, həm də kino aləmilə təmas quraraq gələcəyinə yol açırdı. 1965-ci ildə “Necəsən, pişiyim?” komediyasının çəkilişləri zamanı aktyor heyətində və ssenarinin yazılmasında iştirak edərkən ən azı Piter Otul və Piter Sellerslə görüşə bilmişdi. Növbəti il ağlına yapon cəsusluğu haqqında olan bir filmin müəlliflik hüququnu əldə etmək, dublyajı dəyişib lenti komediyaya çevirmək ideyası gəldi. İspaniyada “Lily – pələng qız” və “Nömrə bir” filmləri nümayiş olunanda insanlar arasında bir qədər çaşqınlıq yaranmışdı. Əslində Vudi Allenin ilk rejissor işi bəxti gətirməyən bir oğrudan bəhs edən “Pulu götür və qaç” lenti idi. Həmin dövrlərdə o, “Qadınpərəstin arzuları” əsərində də rol almışdı. Filmin istehsalına Herbert Ross rəhbərlik etsə də, əslində əsərin bütün çətinlikləri Vudi Allenin çiyinlərinə düşmüşdü. Filmdə aktyorun muzalarından Daiyan Kiton da oynayıb. Rejissor, ssenari müəllifi və aktyor kimi özünü sınayan Vudi “Bananlar”, “Seks haqqında bilmək istədiyiniz, lakin soruşmağa cürət etmədiyiniz şey”, “Yatağan” və “Məhəbbət və ölüm” filmlərinin premyerasında pərəstiş etdiyi İnqmar Berqmanın kino üslubuna kinayə ilə yanaşırdı. Buna baxmayaraq kinoşünasın qızıl dövrü 1977-ci ildən sonra başlayır. Həmin vaxt o, tarixi elementlərdən uzaqlaşıb, diqqətini daha çox düşündürücü yumora yönəldir. Oskar qazanmış “Enni Holl” filmində artıq dönüş nöqtəsi sezilir. Rejissor “Daxili aləm” filmindəki ciddiliyindən sonra filmoqrafiyasının ən məşhur nümunələrindən biri olan “Manhattan” romantik kinokomediyası ilə yenidən meydana atılır.
Ondan sonra “Xatirələr”, “Bir yay gecəsinin şəhvətli komediyası”, “Zelig”, “Denni Rouz prospekti”, “Qahirənin bənövşəyi gülü”, “Radio günləri” və karyerasında ən çox gəlir gətirən “Hanna və onun qardaşları” filmlərini çəkir. Komediya janrına müraciət etdikdən sonra rejissor yenidən dramatik sahəyə üz tutur. Lakin nə “Sentyabr”, nə də “Başqa qadın”la tamaşaçıların rəğbətini qazana bilmir. Və buna görə də rejissor “Nyu-York əhvalatları”, “Cinayət və xətalar”, “Alisa” və “Kölgələr və dumanlar” filmlərilə əvvəlki üslubuna qayıtmalı oldu…
Bu vaxta qədər Vudi Allenin şəxsi həyatı barədə az məlumat vardı. Bir o məlum idi ki, rejissor caz həvəskarı idi, Nyu-York şəhərinə özgə bir münasibət bəsləyirdi və Luiza Lasser, Daiyan Kitonla yaxınlıq edib və son muzası Mia Ferrou ilə sevgi həyatı yaşayırdı. Sonuncu ilə evli olduğu müddətdə rejissor yeni qalmaqalla üzləşdi. Belə ki, 1992-ci ildə övladlığa götürdükləri Soon Yi Previnlə intim həyat yaşadığını etiraf etdi və 1997-ci il dekabrın 22-də onunla evləndi.
Mətbuat səs-küy qaldırsa da Allen öz işini davam etdirdi və Ferrou ilə əməkdaşlığını “Ərlər və arvadlar” filmilə sonucladı. Sonradan aktrisa Daiyan Kitonla işçi münasibətlərini bərpa edərək “Manhattanda müəmmalı qətl” filmini ərsəyə gətirdi. Beləcə, kinoşünasın filmoqrafiyasında “Brodvey üzərində güllələr”, “Qüdrətli Afrodita”, “Hamı I love you deyir”, “Harrinin sökülməsi”, “Akkordlar və fikir ayrılıqları”, “Qaraoğru”, “Jade əqrəbinin lənəti”, “Hollivud sonluğu”, “Başqa bir şey”, “Melinda və Melinda”, “Matç poynt” və “Scoop” kimi daha açıq yumorlu filmlər yer aldı. 2002-ci ildə isə “Asturiya sənət şahzadəsi” mükafatına layiq görüldü…
“El Cine” (Kino) kitabından
İspancadan çevirdi: Məmməd MƏMMƏDLİ
Leave a Reply